حرکت بازار سنتی به سمت بازار آنلاین | نان کاسبان در روغن اینترنت

تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ اسفند سال قبل که ناگهان کار و زندگی عادی از مدار خارج شد و به‌سمت قرنطینه و تعطیلی همگانی رفت، برخی چنان غافل‌گیر شدند که نتوانستند جز برداشت از پس‌اندازشان، چاره‌ای برای جبران هزینه‌های زندگی پیدا کنند.

اما برای قرنطینه‌ای که به‌تازگی شروع شده و از چندی قبل نیز اطلاع‌رسانی شده بود، بسیاری از کسبه، ترفند‌هایی را به کار بستند تا چرخ کارشان، ولو ناچیز و کم‌رمق، بچرخد. این عده با بهره‌گیری از فروش اینترنتی تلاش کردند در روز‌هایی که کرکره مغازه را پایین کشیده‌اند و مشتری حضوری ندارند، با استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی یا «برخط» کاسبی کنند. این‌گونه است که چراغ مشاغل بسیاری همچنان روشن است.

گرایش به بازار اینترنتی که این روز‌ها بیشتر شده است، برای خیلی‌ها تازگی دارد و از همین رو دچار سردرگمی می‌شوند، مثل آقای محمدیان که در یک مرکز خرید، فروشگاه لوازم خانگی دارد. او باوجود کسادی کارش از مخالفان خرید‌های اینترنتی و تلفنی است؛ زیرا «به‌راحتی می‌توان از خدمات پس از فروش شانه خالی کرد.»

 

او می‌گوید: حضوری که جنس را تحویل مشتری می‌دهیم، می‌برد بیرون از مغازه و آسیبی به آن وارد می‌کند و برمی‌گردد که تعویضش کند، چه برسد به اینکه تلفنی سفارش بگیریم و بفروشیم.

اما اگر نگاهی به تجربه چند سال گذشته بیندازیم، می‌بینیم که فروش مجازی، یکی از شیوه‌های پررونق کسب‌وکار است و مختص چند محصول یا کالا نیست و تقریبا می‌توان هر چیزی را در فضای مجازی و برای خرید پیدا کرد. برای نمونه در تعطیلی اخیر مشاغل، برخی از سازندگان مبلمان و سرویس چوب به فروش اینترنتی روی آورده‌اند.

 

آقای حقیقی که مبل‌فروشی‌اش در بولوار کلاهدوز واقع شده است، می‌گوید: در محدوده بولوار کلاهدوز اولین کسی بودم که روز اول قرنطینه اطلاعیه فروش مجازی چاپ کردم و روی در مغازه زدم.

او که اول بودن در چنین رویه‌ای را در میان همسایگان هم‌صنف خود افتخار می‌داند، تصریح می‌کند: از تجربه تعطیلی سری قبل که کار ما را خواباند، استفاده کردم تا هرطور شده کارگاهم تعطیل نشود.

به گفته او با همین بنری که روی درِ مغازه چسبانده است و با خدمات غیرحضوری در هفته اول، چهار فاکتور فروش صادر کرده است. حقیقی از مشتری‌هایی می‌گوید که سفارش خود را پیش از تسویه کامل تحویل گرفتند و از کیفیت کار و خوش‌قولی فروشنده هم خوشحال بودند.

این فروشنده آن‌قدر از این شیوه جدید بازاریابی خود راضی است که چندبار تأکید می‌کند: اگر به من باشد ترجیح می‌دهم قرنطینه ادامه پیدا کند، در مغازه‌ام را باز نکنم و فقط سفارش تلفنی بگیرم. هم سرعت کارم بیشتر می‌شود هم احتمال سرایت بیماری و ابتلا به کرونا از بین می‌رود؛ این هم سهم من در قطع زنجیره کرونا.

آقای محمدزاده هم یک نمایندگی بزرگ ابزارآلات صنعتی در بولوار قرنی دارد که با قرارگرفتن رسته کاری‌اش در لیست مشاغلی که باید در چنین روز‌هایی تعطیل باشند، بیشتر سفارش‌هایش را تلفنی می‌گیرد و تحویل می‌دهد. برخی از مشتریانش، واحد‌های تولیدی و کارخانه‌ها هستند که پیش از شیوع کرونا هم به‌صورت تلفنی سفارش‌های خود را ثبت می‌کردند و تغییری در وضعیتشان ایجادنشده، اما تعداد مشتریان عادی این واحد فروشگاهی به‌شدت کم شده‌است؛ «ما هم مثل بقیه روی کرکره مغازه شماره تلفن گذاشتیم تا مشتری‌ها زنگ بزنند. اگرچه تعدادشان خیلی کم شده، اوضاع از اسفند گذشته و عید امسال بهتر است.»

او برای اینکه فروش عادی خود را به‌صورت تلفنی و غیرحضوری افزایش دهد، برای مشتریان تخفیف ۱۰ درصدی و ارسال رایگان گذاشته و معتقد است چنین روش‌هایی و کم‌کردن از سود، کمک می‌کند مشاغلی، چون شغل او، در دوره تعطیلی سر پا بمانند.

برخی، اما مدت‌هاست که از این شیوه برای بازاریابی بهره می‌برند؛ مثل رضا که اجناس فروشگاه لباس سیسمونی و نوزاد را درکنار فروش حضوری، ازطریق یک صفحه اینستاگرامی نیز به فروش می‌رسانده است. این روز‌ها تمام فروش او محدود شده به صفحه‌ای که در فضای مجازی دارد، اما این به آن معنا نیست که فروشش کم شده.

 

می‌گوید: کرکره‌ها پایین است، اما از ۸ صبح تا ساعت ۶ عصر سفارش مشتری را می‌فرستم. وضعیت فروش نسبت به سال گذشته کمتر شده، اما دلیلش تغییر شدید قیمت‌هاست.

او نیز برای رونق کار خود در این روز‌ها از امتیاز سقف خرید بهره گرفته یعنی «مشتری درصورتی‌که بیش از ۳۰۰ هزارتومان تومان خرید کند، ارسالش رایگان است.» ارسال سفارش‌های این فروشگاه هم با پیک موتوری انجام می‌شود که به قول خودش «هم هزینه کمتری دارد هم سرعت عمل بیشتری.»

البته استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی مختص فروشگاه‌ها نیست و بسیاری از مشاغل خدماتی نیز از آن بهره می‌برند. محمد ایزدی کارشناس تعمیرات تلفن همراه است که این روز‌ها با یک تماس به منزل شما می‌آید و ایراد گوشی شما را برطرف می‌کند.

 

او که پیش از این در یکی از فروشگاه‌های تلفن همراه بولوار استقلال کار می‌کرده، حالا که فروشگاه تعطیل است، مراجعه‌کننده حضوری ندارد؛ برای همین شماره‌اش را به مشتری‌ها داده تا هر لحظه شبانه‌روز که مشکل داشتند تماس بگیرند. روشی که اگرچه دشوارتر از بودن در مغازه است، چندان از آن ناراضی نیست و می‌گوید: معلوم نیست کرونا تا کی مهمان ما باشد و تا کی کنار زن و بچه بیکار بنشینیم؟

 

البته او از حضور در منازل مردم قدری ترس دارد، اما معتقد است با رعایت نکات بهداشتی می‌شود کار را به سلامت انجام داد. موارد یادشده، نمونه‌هایی هستند از کسب‌و‌کار‌هایی که می‌گویند اگرچه چاره‌ای جز تعطیلی مراکز و مشاغل غیرضروری و کاهش تردد‌ها نیست، این به‌معنی تعطیلی کامل کار و زندگی نیست. راه‌حل‌های زیادی برای جذب مشتری و ارائه خدمات وجود دارد که شرایط خاصی مانند شیوع یک بیماری همه‌گیر آن را ایجاد و تقویت می‌کند و کسبه می‌توانند از آن‌ها بهره بگیرند.

نیلوفر در چندماه گذشته حدود ۱۰ میلیون تومان خرید اینترنتی و تلفنی داشته است. او می‌گوید: اهل بازارگردی نیستم، برای همین از دوسال پیش تصمیم گرفتم اینترنتی خرید کنم. حالا هم که در قرنطینه هستیم، برای من فرقی نکرده؛ البته هنوز ارسال خرید‌ها با تأخیر صورت می‌گیرد و بی‌نظم است. او که از این شیوه خرید و فروش رضایت دارد، با خنده می‌گوید: در یک سال اخیر، آن‌قدر از مزایای خرید‌های غیرحضوری گفته‌ام که همه اطرافیانم مشتری فروشگاه‌هایی شده‌اند که خودم از آن‌ها خرید می‌کنم. راضیه، اما چندان از این وضعیت راضی نیست؛ زیرا چند مورد از سفارش‌هایش را یا اشتباه آورده‌اند یا شباهتی به سفارشش نداشته است.

 

می‌گوید: در خرید حضوری، دست‌کم جنس را از نزدیک می‌دیدیم. حالا باید به یک عکس اطمینان کنیم. چندماه پیش یک سرویس چوبی پذیرایی خریدم که هیچ شباهتی به تصویرش نداشت و یک جفت کفش که سایزش کوچک بود و بعد از فروش به بهانه کرونا پس نمی‌گرفتند.
به عقیده او امکان کلاهبرداری در چنین فروش‌هایی زیاد است و خریدار هم برای شکایت و پیگیری دستش به جایی بند نیست.